Park w Bartodziejach jest wyjątkowym tej klasy drzewostanem w skali całego regionu. Mimo dewastacji, do jakiej doszło z winy ostatnich właścicieli jest nadal skupiskiem kilkunastu unikalnych gatunków drzew i krzewów, w tym kilku dębów - pomników przyrody. Pozostawienie parku przez właściciela bez jakiegokolwiek zabezpieczenia oraz brak niezbędnej ochrony ze strony konserwatora powoduje, że w ostatnich latach niszczenie drzewostanu znacznie się nasiliło.
Chcąc przybliżyć wygląd parku z okresu jego świetności prezentujemy fragmenty pracy Izabelli Mosańskiej pt. "Dokumentacja Ewidencyjna Parku Zabytkowego w Bartodziejach" z roku 1982. Obecny stan parku a zwłaszcza budynków opisywanych przez autorkę uległ poważnym zmianom, w niektórych przypadkach jest to nieodwracalne zniszczenie.
więcej zdjęć parku w galerii....>>>
.Charakterystyka stanu istniejącego (1982 r.)
Przez środek parku krajobrazowego założonego na stoku skarpy biegnie oś symetrii. Park odgrodzony jest od drogi Jedlińsk - Wola Goryńska siatką, w której znajduje się ozdobna brama. Od bramy prowadzi droga wokół klombu pod dwór, usytuowany prawie w centralnej części parku.
Po wschodniej i zachodniej stronie klombu wybudowane są dwie oficyny, tzw. „kawalerskie”. Pochodzą one z przełomu XIX i XX wieku. Są murowane, parterowe, założone na planie prostokątów. Mają dachy pulpitowe, zasłonięte z trzech stron attyką rozczłonkowaną lizenami. Wschodnia oficyna służy jako mieszkanie letnie, w zachodniej jest stajnia obora i garaż. Układ parku nie uległ dużym zmianom. Część wschodnia (warzywnik) przekształcono w inspekty; duży obszar zajęły szklarnie, pomieszczenia gospodarcze i kotłownia.
Pozostały teren parku ulegał tylko naturalnemu procesowi starzenia się drzew i zacieraniu wyraźnego zarysu alejek parkowych. W części zachodniej nie ma już altanki (został po niej duży kamień), nie widać już także schodów prowadzących do stawu.
Skrócona inwentaryzacja roślin (1982 r.)
Drzewostan parku składa się przeważnie z drzew wieku około stu lat. Dużo jest okazów ponad stuletnich, w tym dęby i modrzewie ponad dwustuletnie. Część z nich (7 dębów i 2 modrzewie) zostały uznane przez Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody za pomniki przyrody.
WYKAZ DRZEW UZNANYCH ZA POMNIKI PRZYRODY:
gatunek |
przybliżony wiek |
obwód na wysokości |
pierścienica w cm |
wys. w m. |
|
30 cm |
130 cm |
||||
Dąb bezszypułkowy (dwójka) |
500 |
820 |
760 |
242 |
24 |
Dąb bezszypułkowy |
300 |
480 |
420 |
134 |
21 |
Dąb bezszypułkowy |
500 |
750 |
640 |
205 |
21 |
Dąb bezszypułkowy |
200 |
530 |
430 |
137 |
21 |
Dąb bezszypułkowy (dwójka) |
200 |
540 |
470 |
150 |
23 |
Dąb bezszypułkowy (dwójka) |
200 |
580 |
460 |
147 |
23 |
Dąb bezszypułkowy |
200 |
390 |
310 |
99 |
21 |
Modrzew europejski |
200 |
290 |
265 |
84 |
22 |
Modrzew europejski |
200 |
390 |
310 |
99 |
17 |
Wiek drzew młodszych waha się od kilku do około 50 lat. Są to samosiewy wyrosłe przeważnie pod okapem drzewostanu macierzystego lub w najbliższym jego sąsiedztwie. Z rzadszych i ciekawszych gatunków drzew pochodzenia obcego należy wymienić:
1. Miłorząb dwuklapowy (Gingko biloba) – jedno drzewo
2. Tulipanowiec amerykański (Liriodendron tulipiera) – drzewo o 5 pniach
Zdrowotność drzewostanu jest dość dobra, zaledwie przy kilku starych dębach należy przeprowadzić niezbędne prace zabezpieczające. Skład gatunkowy krzewów w parku jest ubogi. Krzewy te rosną na granicach parku, jednak ich ilość i powierzchnia przez nie zajmowana jest niewielka.
Stopień zachowania układu zabytkowego (1982 r.)
Park w Bartodziejach, pozostając od dłuższego czasu w rękach jednej rodziny, ocalał od nieprzemyślanych wyrębów i nasadzeń. Zachował swą szatę roślinną i pierwotnie nadany mu charakter parku krajobrazowego. Po odkupieniu części terenów wokół parku nowi właściciele dokonali nasadzeń rzędowych wierzb na granicy stawu, przesłaniając widok na okolice rzeki Radomki i zanieczyszczając staw. Wokół domu, na klombach i przy tarasie posadzono róże, powojniki pnące (Clematis vitalba), winorośl (Vitis riparia), winobluszcz (Parthenocissus quinquefolia) oraz byliny i rośliny sezonowe. Zbyt duża ilość nalotu i podszytu zmniejszyła przejrzystość układu kompozycyjnego, stwarzając wrażenie mniejszej przejrzystości i dzikości.
Wykaz drzew i krzewów
nazwa polska |
nazwa łacińska |
ilość |
Dąb bezszypułkowy |
Quercus petrarea |
32 |
Brzoza gruczołkowata |
Betula verrucosa |
20 |
Klon pospolity |
Acer platanoides |
96 |
Klon jawor |
Acer pseudopaltanus |
3 |
Klon jesionolistny |
Acer negundo |
1 |
Wiąz górski
|
Ulumus glabra |
11 |
Olsza czarna |
Alnus glutinosa |
3 |
Modrzew europejski |
Larix decidua |
2 |
Świerk pospolity |
Picea abies |
2 |
Świerk srebrzysty (kłujący) |
Picea pungnens |
2 |
Miłorząb dwuklapowy |
Gingko biloba |
1 |
Kasztanowiec biały |
Aesculus hippocastanum |
9 |
Topola biała |
Populus alba |
1 |
Robinia akacjowa |
Robinia pseudoacacia |
41 |
Lipa drobnolistna |
Tilia cordata |
64 |
Grab pospolity |
Carpinus betulus |
33 |
Tulipanowiec amerykański |
Liriodendron tulipifera |
1 |
Jesion wyniosły |
Fraxinus excelsior |
15 |
Wierzba biała |
Salix alba |
2 |
Iglicznia trójcierniowa |
Gleditsia triacanthos |
1 |
Lipa szerokolistna |
tilia plathyphyllos |
4 |
Lipa paprotna |
Tilia |
2 |
Złotokap pospolity |
Laburnum anagryroides |
1 |
Choina kanadyjska |
Tsuga canadensis |
1 |
Głóg jednoszyjkowy |
Crategus monogyna |
15 |
Trzmielina pospolita |
Euonymus europea |
1 |
Lilak pospolity |
Syringa vulgaris |
4 |
Leszczyna pospolita |
corylus avellana |
1 |
Jaśminowiec wonny |
Philadelphus coronarius |
2 |
Śnieguliczka biała |
Symphoricarpos albus (skupina) |
1 |